کتاب دَدَه قورقود ( به زبان ترکمنی: Gorkut - ata ) ؛ نام قدیمی ترین و معروف ترین[ ۲] [ ۳] [ ۴] اثر مکتوب مشتمل بر یک مقدمه و ۱۲ بوْی یا قسمت[ ۵] [ ۶] [ ۷] به زبان ترکی اوغوزی[ ۸] [ ۹] می باشد.
این مجموعه از ۱۲ داستان به نثر و نظم تشکیل شده و مجموعه ای است که زندگی، ارزش های اجتماعی و باورهای پیش از اسلام ایل های ترک اوغوز را نشان می دهد[ ۱۰] [ ۱۱] این کتاب ارزشمندترین مجموعه نثر فولکلور امپراطوری عثمانی در قرن های چهاردهم و پانزدهم میلادی است و تخمین دقیق قدمت داستان ها غیر ممکن است[ ۱۲] [ ۱۳] ، اما برخی از صاحب نظران نیز قدمت قدیمی ترین نسخهٔ مکتوب موجود از این کتاب را در حدود قرن شانزدهم میلادی تخمین زده اند. [ ۱۴] [ ۱۵] [ ۱۶]
کتاب دده قورقود مجموعهٔ دوازده حکایت حماسی و داستان هایی قهرمانی از تُرک های اوغوز ( غُز ) است. [ ۱۷]
داستان های حماسی کتاب دده قورقود الهام گرفته از دو دورهٔ تاریخی متفاوت هستند که در هم آمیخته شدند:
الف ) توصیف جنگ های اوغوز با همسایگانشان، پچنگ ها و قبچاق ها و دیگر مناسباتشان بین سده های سوم تا پنجم هجری در شمال سیحون و پیش از ورود اوغوزها به آناتولی. قهرمان اصلی این حکایت ها «سالور قازان» بوده و این حکایت ها در واقع مناقب و خصایل قبیله سالور، یکی از ۲۴ قبیلهٔ اوغوز است.
ب ) دربارهٔ حملات قبایل ترکمن از سدهٔ هفتم به بعد، از آناتولی شرقی و آذربایجان به سرزمین های یونانی نشین ترابوزان، گرجستان و آبخازیا است. قهرمان بیشتر این حکایت ها بایندُر خان جد افسانه ای آق قویونلوها است. در دده قورقود «سالور قازان» داماد و پیرو «بایندر خان» معرفی شده است. داستان سالور قازان یعنی داستان اوغوزها پیش از رفتن به آناتولی با داستان بایندُر خان آق قویونلو یعنی داستان دورهٔ حضور اوغوزها در آناتولی و داستان قبایل ترکمن درآمیخته است. [ ۱۷]
از نکته های چشمگیر این داستان ها می توان به این موارد اشاره کرد: خانواده و به ویژه نقش زن در خانواده و جامعه و تربیت فرزندان جایگاه ویژه ای دارد. برای نام گذاری پسران، پس از این که شایستگی خود را به خانواده و جامعه نشان می دادند، مراسم اجرا می شده است. اوزان ( نوازنده ) و ساز قوپوز محترم شمرده می شود و خود شخصیت دده قورقود یک اوزانِ قوپوزنواز است. [ ۱۷]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفاین مجموعه از ۱۲ داستان به نثر و نظم تشکیل شده و مجموعه ای است که زندگی، ارزش های اجتماعی و باورهای پیش از اسلام ایل های ترک اوغوز را نشان می دهد[ ۱۰] [ ۱۱] این کتاب ارزشمندترین مجموعه نثر فولکلور امپراطوری عثمانی در قرن های چهاردهم و پانزدهم میلادی است و تخمین دقیق قدمت داستان ها غیر ممکن است[ ۱۲] [ ۱۳] ، اما برخی از صاحب نظران نیز قدمت قدیمی ترین نسخهٔ مکتوب موجود از این کتاب را در حدود قرن شانزدهم میلادی تخمین زده اند. [ ۱۴] [ ۱۵] [ ۱۶]
کتاب دده قورقود مجموعهٔ دوازده حکایت حماسی و داستان هایی قهرمانی از تُرک های اوغوز ( غُز ) است. [ ۱۷]
داستان های حماسی کتاب دده قورقود الهام گرفته از دو دورهٔ تاریخی متفاوت هستند که در هم آمیخته شدند:
الف ) توصیف جنگ های اوغوز با همسایگانشان، پچنگ ها و قبچاق ها و دیگر مناسباتشان بین سده های سوم تا پنجم هجری در شمال سیحون و پیش از ورود اوغوزها به آناتولی. قهرمان اصلی این حکایت ها «سالور قازان» بوده و این حکایت ها در واقع مناقب و خصایل قبیله سالور، یکی از ۲۴ قبیلهٔ اوغوز است.
ب ) دربارهٔ حملات قبایل ترکمن از سدهٔ هفتم به بعد، از آناتولی شرقی و آذربایجان به سرزمین های یونانی نشین ترابوزان، گرجستان و آبخازیا است. قهرمان بیشتر این حکایت ها بایندُر خان جد افسانه ای آق قویونلوها است. در دده قورقود «سالور قازان» داماد و پیرو «بایندر خان» معرفی شده است. داستان سالور قازان یعنی داستان اوغوزها پیش از رفتن به آناتولی با داستان بایندُر خان آق قویونلو یعنی داستان دورهٔ حضور اوغوزها در آناتولی و داستان قبایل ترکمن درآمیخته است. [ ۱۷]
از نکته های چشمگیر این داستان ها می توان به این موارد اشاره کرد: خانواده و به ویژه نقش زن در خانواده و جامعه و تربیت فرزندان جایگاه ویژه ای دارد. برای نام گذاری پسران، پس از این که شایستگی خود را به خانواده و جامعه نشان می دادند، مراسم اجرا می شده است. اوزان ( نوازنده ) و ساز قوپوز محترم شمرده می شود و خود شخصیت دده قورقود یک اوزانِ قوپوزنواز است. [ ۱۷]
wiki: کتاب دده قورقود