تفال و تطیر

تَفَأُل و تَطَیُّر
(یا: مُروا و مُرغوا؛ تَفأل/مُروا: فال نیک؛ تَطَیّر/مُرغوا: فال بد) در باورهای خرافی مردمان اقوامِ گوناگون، تعیین نیک وبد و سعدونحسِ خواسته ها و کرده های انسانی، به نمادپردازی از رویدادهای خُرد و تصادفیِ بیرونی. پیشینۀ اعتقاد به سعدونحس و شگون و بدشگونی رویدادها در ایران، به دوره های باستانی بازمی گردد، چنان که، ایرانیان رعدوبرق و پروازِ عقاب را به هنگام لشگرکشی سعد می پنداشتند. یکی از عوامل پیدایش پیشگویان در دربارهای شاهی را، وجود این گونه اعتقادات دانسته اند. مطابق جدول روزهای سعدونحس، تنظیم شده به دست بیرونی، دیدنِ مار در هر یک از روزهای سال سعد یا نحس بوده و تأثیری در زندگی بیننده داشته است. تفأل و تطیّر در دورۀ پس از اسلام نیز رواج داشته است، هرچند پیامبر اسلام (ص) مسلمانان را از تطیر و فال بدزدن منع کرده است. پس از اسلام، برخی باورهای اعراب با باورهای ایرانی درآمیخت. می توان از متون فارسی فهرستی بلندبالا از عناصر سعدونحس بیرون کشید. از شمار تفأل و تطیّرهای رایج، می توان به تفأل به شکستن ظرف و ریختنِ مظروف و تطیّر به جغد اشاره کرد. برخی پژوهشگران تفأل را با فالگیری درآمیخته اند و فال زدن به دیوانِ شاعران یا قرآن را از اقسام تفأل شمار کرده اند. باید دانست که در تفأل و تطیّر، به وجهی که گفته شد، امر به اتفاق و تصادف گذارده می شود، در حالی که فالگیری با دیوان شاعران و جز آن ها با قصد و اختیار گزارندۀ آن صورت می گیرد. نیز ← فالگیری