امت وسط

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] امّت وسط، گروهی ممتاز، برگزیده، واسطه بین پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) و مردم ، شاهد اعمال همه مردم در دنیا و گواه بر آنان در آخرت می باشد.
واژه امّت به معنای گروهی است که دارای وجه مشترک مانند زبان، مکان و دین واحد باشند. وسط را در لغت به معتدل، میانه ، میان دو چیز ، آنچه دارای دو طرف مساوی باشد یا به لوازم این معانی یعنی، نیکو، پسندیده و خیر تفسیر کرده اند، بنابراین، ترکیب وصفی «امّت وسط» در گروه معتدل، نیکو و پسندیده به کار می رود.
در قرآن
امّت وسط فقط یک بار در آیه ۱۴۳ سوره بقره آمده است:«و کَذلِکَ جَعَلنکُم اُمَّةً وسَطًا لِتَکونوا شُهَداءَ عَلَی النّاسِ ویَکونَ الرَّسولُ عَلَیکُم شَهیدًا» آیات دیگری بدون استفاده از کلمه امّت وسط با این موضوع در ارتباط است؛ مانند ۱۲۷-۱۲۹ بقره ۳۵ سوره ابراهیم و ۷۸ سوره حجّ.
تبیین امّت وسط
آیه ۱۴۳ بقره درباره گروهی است که خداوند آنان را امّت وسط قرار داده تا گواه بر مردم باشند:«جَعَلنکُم اُمَّةً وسَطًا لِتَکونوا شُهَداءَ عَلَی النّاسِ» زیرا لام در «لِتَکونوا» لام عاقبت است و از آن چنین استفاده می شود که غرض از امّت وسط بودن گروه مذکور گواهی آنان بر اعمال امّت هاست.
دلایل عصمت امت وسط
...

[ویکی شیعه] اُمَّت وَسَط گروهی برگزیده که واسطه بین مردم و پیامبر(ص) و شاهد اعمال همه مردم در دنیا و گواه بر آنان در آخرت هستند. این واژه در آیه ۱۴۳ سوره بقره درباره مسلمانان به کار رفته که در تفاسیر شیعه و اهل سنت درباره مفهوم شناسی و مصادیق آن اقوال متعددی ارائه شده است. مفسران شیعی امامان شیعه و مفسران اهل سنت، همه مسلمانان، صحابه و اهل سنت را از مصادیق آن دانسته اند و ویژگی هایی از جمله عصمت، عدالت و عقلانیت را برای چنین امتی برشمرده اند.
امت وسط واژه ای است که خداوند در قسمتی از آیه ۱۴۳ سوره بقره درباره مسلمانان به کار برده است و آن را دلیل بر برتری و شایستگی این امت بر دیگر امت ها و غایت آن را گواه و شاهد بودن مسلمانان بر دیگر مردم دانسته است. امت وسط واژه ای ترکیبی به این معنا است که خداوند شما را امتی قرار داد که از افراط و تفریط مصون هستید. در تفاسیر مصون بودن از افراط و تفریط به عدم غلو و تقصیر در عقیده، گرفتار مادی گرایی و رهبانیت نشدن، عدم جمود بر دانسته های خود و استفاده از علوم دیگران، ایجاد روابط متقابل اجتماعی با دیگر کشورها و امت ها و به عبارتی دارای ابعاد مختلف بودن انسان مسلمان تفسیر کرده اند. مفسران منظور از امت وسط را به امت عادل، بهترین امت ها، رئیس، محور و سرور همه مردم، امت الگو و اسوه و امت دارای عقلانیتتعبیر کرده اند. برخی نیز منظور از امت وسط در آیه را به اعتدال خود دین و احکام آن تعبیر کرده اند و معتقدند اسلام در اعتقادات، احکام، اخلاقیات و قوانین معتدل است و در نهایت امت وسط را گروهی ممتاز، برگزیده، واسطه بین مردم و پیامبر(ص)، شاهد اعمال همه مردم در دنیا و گواه بر آنان در آخرت دانسته اند.
تعیین مصداق برای امت وسط مورد اختلاف مفسران واقع شده است. همه مسلمانان، صحابی پیامبر، اهل سنت، و امامان شیعه را از مصادیق این واژه ذکر کرده اند.

پیشنهاد کاربران

بسمه تعالی
منظور از عبارت " امت وسط " در قرآن چه می تواند باشد ؟
عبارت " امت وسط یک بار در قرآن آن هم در آیه ی 143 سوره ی بقره به کار رفته است .
وَکَذَٰلِکَ جَعَلْنَاکُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَکُونُوا شُهَدَاءَ عَلَی النَّاسِ وَیَکُونَ الرَّسُولُ عَلَیْکُمْ شَهِیدًا. . .
...
[مشاهده متن کامل]

مفسران در معنی این عبارت توضیحات مختلفی ارائه کرده اند در نهایت هیچ کدام نتوانسته اند ذهن خواننده را قانع کنند . به عبارتی دیگر مصداق این عبارت را با دلیل نتوانسته اند ثابت نمایند . نگارنده چند مورد از آنها را در زیر می آورد :
( و ما همچنان شما ( مسلمین ) را به آیین اسلام هدایت کردیم و به سیرت نیکو بیاراستیم تا گواه مردم باشید و پیغمبر نیز گواه شما باشد ( تا شما از وی بیاموزید ) .
و بدین گونه شما را امتی میانه قرار دادیم، تا بر مردم گواه باشید؛ و پیامبر بر شما گواه باشد.
آری چنین است که شما را بهترین امّتها گردانیدیم تا بر مردمان گواه باشید و پیامبر بر شما گواه باشد.
همان گونه ( که قبله شما، یک قبله میانه است ) شما را نیز، امت میانه ای قرار دادیم ( در حد اعتدال، میان افراط و تفریط؛ ) تا بر مردم گواه باشید؛ و پیامبر هم بر شما گواه است.
و. . .
وقتی خواننده ی کنجکاو به این معانی برخورد می کند به جای اینکه ذهنش قانع شود سوالاتی دوباره در ذهنش ایجاد می شود . مثلا می پرسد به چه مناسبتی به مسلمانان امت وسط گفته شده است ؟. امت های موجود در دو طرف این امت وسط کدام امت ها هستند؟
در زمینه ی علم تفسیر هم باید گفت تعیین مصداق برای امت وسط مورد اختلاف مفسران واقع شده است. و هر کدام مواردی همچون : همه ی مسلمانان، صحابی پیامبر، اهل سنت، و امامان شیعه را از مصادیق این عبارت ذکر کرده اند.
آنچه را که در مورد عبارت های مورد استفاده در قرآن لازم است بدانیم این هست که خداوند در قرآن نمی خواهد مطلب را صریح و پوست کنده برای خواننده ارائه کند . کسانی که رشته ی ریاضی خوانده اند می دانند که در علم ریاضی موضوعی است به نام " بازی با ریاضی " که در آن با ارائه ی مسئله ای ذهن را به موضوعی در گیر کرده و به تلاش وا می دارند تا جواب را با کمی زحمت دادن به خود پیدا کند تا ضمن رسیدن به جواب لذت هم ببرد . همچنین در ادبیات علمی هست با عنوان بدیع . بدیع در اصل بازی با ریاضی هست با کلمات ، همچنان که ریاضی بازی با ریاضی بود با اعداد . مثال دیگر حل جدول هست که طراح آن به تکمیل کننده ی جدول اجازه می دهد با کمی اندیشه و تلاش خانه های جدول را تکمیل کند و در ضمن رسیدن به جواب از حل آن لذت هم ببرد .
البته قران بطون مختلفی دارد که رسیدن به معانی مختلف در لایه های زیرین آن بسیار مشکل است و فقط معصوم و امام می تواند از آنها پرده بردارد . و در زمان حال که خداوند به دلیل قدر ناشناسی بشر بین او و امام معصومش فاصله انداخته این کار امکانش وجود ندارد و یا بسیار مشکل است .
با توجه به آیات قرآن دو عبارت می تواند مصداق امت وسط باشد .
الف ) مسلمانان
ب ) امامان معصوم
از نظر قران امت شرقی مسیحیان و امت غربی یهودیان هستند . بنابراین امت وسط هم مسلمانان خواهند بود .
دلیلی که از قرآن می توان ارائه نمود این است که قران خطاب به حضرت مریم در ایه ی 16 سوره مریم می فرماید :
وَاذْکُرْ فِی الْکِتَابِ مَرْیَمَ إِذِ انْتَبَذَتْ مِنْ أَهْلِهَا مَکَانًا شَرْقِیًّا
و در این کتاب [سرگذشتِ ] مریم را یاد کن هنگامی که از خانواده اش [در] مکان شرقی کناره گرفت.
به حضرت مریم گفته می شود به مکان شرقی برود و حضرت عیسی به محض تولد در مکان شرقی به پیامبری رسیده و کتابش را هم دریافت می کند .
و در آیه ی 44 سوره ی قصص می فرماید :
وَمَا کُنْتَ بِجَانِبِ الْغَرْبِیِّ إِذْ قَضَیْنَا إِلَی مُوسَی الْأَمْرَ وَمَا کُنْتَ مِنَ الشَّاهِدِینَ .
و[تو]در جانب غربی نبودى هنگامی که کار ( نبوّت ) را با موسی تمام کردیم؛ و از گواهان ( حاضر نیز ) نبودى.
به حضرت موسی هم برای دریافت کتاب و نبوتش دستور داده می شود به جانب غربی وادی ایمن و کوه طور برود .
از آنجا که حضرت مریم و کتاب انجیل نماد مسیحیان است آن را در کنار عبارت مکان شرقی آورده و تورات و حضرت موسی نماد یهودیان است آن را با عبارت" جانب غربی" همراه ساخته . و چون قرآن و حضرت محمد ( ص ) نماد مسلمانان است آن را بین این دو و دین وسط یا امت وسط نامیده است . همچنین در پایان اشاره نموده است ، ای محمد تو جزو شاهدان آن نبودی . ولی در امت وسط فرمود حضرت محمد شاهد بر شماست.
بنابراین از دیدگاه قران مسیحیان امت شرقی ، مسلمانان امت وسط و یهودیان امت غربی هستند . با ارائه ی این آیات در قران ، دیگر کسی نخواهد گفت به چه مناسبتی مسلمانان امت وسط نامیده شده اند .
در مورد اینکه یکی دیگر از مصداقان این عبارات معصومین و امامان شیعه هستند نگارنده از قرآن دلیل می آورد :
همان طور که می دانیم هر یک از ادیان مسیحی و یهودی تلاش می کنند اثبات نمایند که شجره ی طیبه یا شجره ی زیتونه به آنها تعلق دارد ، به این دلیل که بگویند ملک عظیم و حکومت جهانی در نهایت به ما خواهد رسید . زیرا در کتاب های آسمانی این وعده داده شده است که ملک عظیم و حکومت جهانی را آخرین نفر از این خاندان ( شجره ی طیبه ) در دست خواهد گرفت این موضوع در قرآن هم آمده است . قران به کنایه این موضوع را بیان نموده که شجره ی زیتونه نه شرقی هست و نه غربی . بنابراین متعلق است به امت وسط . در آیه 35 سوره نور می خوانیم :
. . . . شَجَرَةٍ مُبَارَکَةٍ زَیْتُونَةٍ لَا شَرْقِیَّةٍ وَلَا غَرْبِیَّةٍ. . . .
. . . درخت مبارک زیتونه ( شجره ی طیبه ) نه شرقی و نه غربی است . . .
بنابر این تا معنی شرقی و غربی برای ما روشن نباشد در توضیح این آیه هم ذهنمان هنگ خواهد نمود . همان طور که مفسران هم در تفسیر معنی این ایه موضوع را ماس مالی نموده اند .
در ضمن باید افزود بنا بر روایاتی که از معصومین به دست ما رسیده در سوره تین منظور از تین امام حسن ( ع ) ومنظور از زیتون امام حسین ع است که شجره ی زیتونه هم از نسل امام حسین خواهد بود .
در اینجا ما ثابت کردیم که امت وسط همان مسلمانان و همچنین معصومین می توانند باشند . ولی دلیل اینکه چرا به مسیحیان امت شرقی به مسلمانان امت وسط و به یهودیان امت غربی گفته می شود باز هم به تحقیق و تفحص بیشتری نیاز دارد . ( نگارنده : علی باقری )

بپرس