امامت ابراهیم

[ویکی فقه] امامت ابراهیم (قرآن). این آیه اشاره به اعطای مقام امامت به حضرت ابراهیم علیه السّلام توسط خدا دارد.
امامت ابراهیم علیه السّلام برای تمام مردم از سوی خداوند پس از توفیق او در امتحان الهی بود:واذ ابتلی ابرهیم ربه بکلمـت فاتمهن قال انی جاعلک للناس اماما... (به خاطر آورید) هنگامی که خداوند، ابراهیم را با وسایل گوناگونی آزمود. و او به خوبی از عهده این آزمایش ها بر آمد. خداوند به او فرمود: «من تو را امام و پیشوای مردم قرار دادم!»این آیه شریفه اشاره دارد به اینکه خدای تعالی مقام امامت را باو داد و این واقعه در اواخر عمر ابراهیم علیه السّلام اتفاق افتاده، در دوران پیریش و بعد از تولد اسماعیل و اسحاق علیه السّلام و بعد از آنکه اسماعیل و مادرش را از سرزمین فلسطین به سرزمین مکه منتقل کرد، هم چنان که بعضی از مفسرین نیز متوجه این نکته شده اند.دلیل بر آن این است که بعد از جمله: (إِنِّی جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً) از آن جناب حکایت فرموده که گفت: (وَ مِنْ ذُرِّیَّتِی، پروردگارا امامت را در ذریه ام نیز قرار بده) و اگر داستان امامت قبل از بشارت ملائکه به تولد اسماعیل و اسحاق بود، ابراهیم علیه السّلام علمی و حتی مظنه ای به اینکه صاحب ذریه می شود نمی داشت. در آیه مورد بحث نخست می گوید: بخاطر بیاورید هنگامی را که خداوند ابراهیم را با وسائل گوناگون آزمود و او از عهده آزمایش به خوبی بر آمد.آری این آیه از مهمترین فرازهای زندگی ابراهیم علیه السّلام یعنی آزمایش های بزرگ او و پیروزیش در صحنه آزمایش ها سخن می گوید، آزمایش هایی که عظمت مقام و شخصیت ابراهیم را کاملا مشخص ساخت، و ارزش وجود او را آشکار کرد.هنگامی که از عهده این آزمایش ها بر آمد، خداوند می باید جایزه ای به او بدهد فرمود: من تو را امام و رهبر و پیشوای مردم قرار دادم.
هدایت گری ابراهیم
ابراهیم، پیشوایی هدایت گر به فرمان خداوند بود:قلنا یـنار کونی بردا وسلـما علی ابرهیم.. (سرانجام او را به آتش افکندند ولی ما) گفتیم: «ای آتش! بر ابراهیم سرد و سالم باش!»وجعلنـهم ائمة یهدون بامرنا... و آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما، (مردم را) هدایت می کردند.ظاهر آیه به طوری که آیات راجعه به امامت ذریه ابراهیم هم دلالت دارد، این است که ضمیر در "جعلناهم" به ابراهیم و اسحاق و یعقوب برگردد.و ظاهر جمله" یَهْدُونَ بِأَمْرِنا" این است که هدایت به امر، جاری مجرای مفسر معنای امامت است.و اما آنچه در خصوص این مقام خاطر نشان می کنیم، این است که این هدایت که خدا آن را از شؤون امامت قرار داده، هدایت به معنای راهنمایی نیست، چون می دانیم که خدای تعالی ابراهیم را وقتی امام قرار داد که سال ها دارای منصب نبوت بود، و معلوم است که نبوت منفک از منصب هدایت به معنای راهنمایی نیست، پس هدایتی که منصب امام است معنایی نمی تواند غیر از رساندن به مقصد داشته باشد، و این معنا یک نوع تصرف تکوینی در نفوس است، که با آن تصرف راه را برای بردن دل ها به سوی کمال، و انتقال دادن آنها از موقفی به موقفی بالاتر،هموار می سازد.