پیشنهاد‌های علی باقری (٢٨,٣٣٩)

در زبان آذری به ببر توغای گفته می شود . ببر در پهلوی در همین ریخت کار برد داشته است . واژه ی توغای در زبان آذری با واژه های Tiger انگلیسی ، Tiger آ ...

هوش: دکتر کزازی در مورد واژه ی " هوش" می نویسد : ( ( هوش در پهلوی در ریخت اوشōš و اوشیه ōšīh بکار می رفته است. ) ) ( ( پذیرندهٔ هوش و رای و خرد؛ مر ...

کردگار: در پهلوی کردتگار kartgār بوده است. ( ( بُوی در دو گیتی ز بد رستگار ، نکوکار گردی بَرِ کَردگار، ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال ...

بازی[اصطلاح بدمینتون]بازی چیزی نیست به جز تعداد گیم های به انجام رسیده برای تعیین نفر برنده.

یقین :لغت عربیزه ( عربی شده ی ) یقین از لغت آریایی یکین به دست آمده است. همانطور که در زبان باسک به شکلjakin و در معنای دانستن ( انگلیسی knowing ) به ...

ترانه : [اصطلاح موسیقی ] در زبان فارسی بعد از اسلام عبارت است از دو بیتی های محلی به طور معمول یازده سیلابی ( بحر هزج ) که در بیشترشهرستان های ایران ...

پالیز: دکتر کزازی در مورد واژه ی " پالیز" می نویسد : ( ( پالیز که در ریخت " پادریز " و" پاریز " نیز به کار رفته است ، به معنی بوستان و گلزار است . ای ...

احترام گذاشتن به نظر می آید که در این ترکیب، فعل گذاشتن ( با حرف ذ ) غلط باشد و صحیح آن گزاردن با حرف "ز "است یعنی" به جا آوردن" ( برای معانی مختلف و ...

به زبان ترکی به گوش قولاخ گفته می شود.

قزل اوزن در لغت ترکی طلای شناور و در معنای اصطلاحی یعنی � رود ارزشمند �

الک ابزاری است که از سیم های باریک بافته می شود. در گذشته که الک سیمی امروزی نبود و یا در جاهایی که الک سیمی نداشتند ، پارچه های بسیار نازک پنبه ای ر ...

تُشَک/توشک/دُشک/دوشک: به معنای" زیرانداز رختخواب ". اصل این واژه ترکی است و در فارسی آن را به این چهار صورت می نویسند ولی امروزه تُشَک رایج تر از بقی ...

داردانل : یک واژه ی ترکی است که از دو قسمت تشکیل شده است . " دار" در زبان ترکی به معنی : تنگ ، باریک ، کم عرض و بوغاز می باشد . دانل هم در اصل" دؤنُل ...

دریغ: دکتر کزازی در مورد واژه ی " دریغ" می نویسد : ( ( در ریشه و معنای بنیادین دریغ ، م . ک کزازی می انگارد ستاک واژه raik ، در ایرانی باستان ، می تو ...

بلاک: [ اصطلاح تلگرام ] یکی از اصطلاحات رایج که در زمان استفاده از شبکه های مجازی بارها شنیده ایم بلاک است، بلاک ( block ) یا مسدود شدن در شبکه های ا ...

هندلینگ ( اصطلاحات رانندگی ) هندلینگ به میزان دقیق بودن و پاسخ گو بودن فرمان گفته می شود. اگر در حال رانندگی در یک پیچ تند هستید و مجبورید برای چرخش ...

در زبان ترکی پاجا، باجا، به معنی روزنه و سوراخی در سقف خانه جهت روشنایی و خروج دود همچون روشنایی خانه های امروز ی، این واژه همریشه با باجه بانکی است. ...

جهان: دکتر کزازی در مورد واژه ی جهان می نویسد : ( ( جهان ریختی است از گهان gēhān که در پارسی گیهان و کیهان شده است. چنان می نماید که جهان از ریخت تا ...

سهی: دکتر کزازی در مورد واژه ی "سهی " می نویسد : ( ( سهی در پهلوی در ریخت سهیگ sahīg بکار می رفته است. این واژه که در پارسی چونان ویژگی سرو در معنی ب ...

دل: نیت و اندیشه > تاریخ بیهقی، دکتر فیاض، ۱۳۸۴ ، ص ۲۳۸.

گِل: در پهلوی با همین ریخت کاربرد داشته است . و هزوارش آن TYNA بوده است . ( ( هرانچ از گل آمد چو بشناختند سبک ، خشت را ، کالبد ساختند ) ) ( نامه ...

اوصاف: این کلمه جمع وصف است و نه جمع صفت، اما چون معنای این دو به هم نزدیک است از قدیم اوصاف را به گونه ای به کار برده اند که می توان آن را جمع صفت ن ...

صابون : تحریف سابان به معنای سابنده فارسی در اصطلاح چهارمحالی کیسه کشیدن به بدن و شستن آنرا سویدن یا سابیدن می گفتند که این کلمه ریشه در باستان دارد ...

سعه صدر، آزاد اندیشی ( open mindedness ) :[ اصطلاح علوم تربیتی]یکی از خصوصیات روح فلسفه می باشد یعنی اینکه فیلسوف دارای فکری باز و روشن باشد و از ب ...

استعمار COLONIALISM :[اصطلاح جامعه شناسی] فرایندی که به وسیله ی آن کشورهای غربی حکومت خود را در نقاط دیگر جهان دور از سرزمینهای بومی خود برقرار کردند ...

اِلْغا: لغو کردن، باطل کردن اِلْقا: تلقین کردن، آموختن، در ذهن کسی وارد کردن این کلمه را نباید با هم اشتباه کرد. الغا با حرف ( غ ) به معنای "لغو کردن ...

درخت : دکتر کزازی در مورد واژه ی درخت می نویسد : ( ( درخت در زبان پهلوی دْرخت draxt بوده است . ) ) ( ( گیا رست با چند گونه درخت به زیر اندر آمد سرا ...

کریپی ( Creepy ) :[ اصطلاح توییتر]ترجمۀ تحت الفظی این اصطلاح، "چندش آور" است. کاربرها وقتی از چیزی چندششان می شود از این اصطلاح استفاده می کنند.

خرم: در پهلوی هرم huram بوده است . ( ( خورش خانهٔ پادشاه جهان گرفت آن دو بیدار خرّم نهان ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1 ...

دکتر کزازی در مورد واژه ی " آفرین " می نویسد : ( ( آفرین: در پهلوی آفرْین afrīn بوده است. آفرین که در پارسی به معنی ستایش به کار می رود، ستاک باستان ...

در زبان کردی به رودخانه cham ( چم ) گفته می شود . چم در زبان ترکی به معنی: اصول، راه و روش، فوت و فن، ترفند، هم آمده است. مثل "بیر ایشین چمین تاپاق، ...

به درخت در زبان ترکمنی ، ترکی آذربایجانی ، ترکی استانبولی ( آغاج ) قزاقی ( آغاش ) گفته می شود .

برگام:[ اصطلاح توییتر] منظور همان پشمام هست که به خاطر هم آهنگ بودن و قابل استفاده بودن در جمع، از کلمۀ "برگام" استفاده می کنند. البته بعضاً دیده شده ...

جوان: در پهلوی یوان yuwān بوده است. ( ( جوانی بیامد گشاده زبان ؛ سخن گفتنی خوب و طبعی روان ؛ ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ...

اُسْتْوار: دکتر کزازی در مورد واژه ی "اُسْتْوار " می نویسد : ( ( اُسْتْوار از دو پاره " اُست / وار "ساخته شده است . وار پساوندی است که در بزرگوار و س ...

فروغ :در پهلوی در ریخت فروگ frōg بکار می رفته است. ریختی دیگر از آن " فروز است. ) ) ( ( به چندین فروغ و به چندین چراغ بیاراسته چون به نوروز باغ. ) ...

در زبان آذری به خورشید ( گؤن ) در زبان های ترکمنی استانبولی و ترکی آذربایجانی گؤنَش ( Goonash ) در زبان های قیرقیزی و قزاقی کؤن ( koon ) و در زبان مغ ...

شهریار: به دو شکل شهریار و شتریار šatryār در پهلوی کار برد داشته است. ( ( از این نامور نامهٔ شهریار، به گیتی، بمانم یکی یادگار. ) ) ( نامه ی باس ...

خوان یغما در قدیم سفره ی بوده که برای عموم گسترانده می شده که هر کسی آزاد بوده هر چیزی از آن سفره دلش می خواسته با خودش ببرد یعنی بعد از صرف غذا هر ک ...

اِمْریکا/آمریکا: نام این قاره را فارسی زبانان تا چند دهه ی پیش به کسر اول تلفظ می کردند و به همین صورت می نوشتند. اما در سال های اخیر تلفظ و املای آ ...

اندیشه: ( ( اندیشه در پهلوی در ریخت هندشگ handēšhag بکار می رفته است ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 332. )

کرگدن :به نظر می رسد تغیر یافته ی خرگردن باشد . درقدیم کلمه خر به معنای بزرگ بوده مثلا خرگوش یعنی جانوری که گوشهای بزرگی دارد وخرچنگ یعنی جانوری که چ ...

شبان: دکتر کزازی در مورد واژه ی " شبان" می نویسد : ( ( شبان در پهلوی شپان šupān بوده است . پان و بان در واژه پساوند است و ستاک شُو šu ریختی است کوتاه ...

دیوار : در یکی گویشهای غربی استان اصفهان به دیوار دِژار می گویند. و احتمالا دیوار تحریف دژار و به معنی دیوار قلعه باشد. دکتر کزازی در مورد واژه ی "د ...

واژه ی " نسک " از زبان هند و اروپایی علاوه بر زبان فارسی وارد زبان عربی نیز شده است و با تغییر لهجه و معنی در زبان عربی در ریخت " نسخه " دوباره به زب ...

لغت انار که آنرا در اشکون افغانستان آمار āmar میخوانند گویش دیگر لغت سنسکریت آمر आम्र Amra به معنای انبه است. بدل شدن امار به انار مانند بدل شدن نردب ...

خانه به زبان عبری : ‬הבית ( habait ) خانه به زبان عربی : البیت ( albait ) ‫

: ایرانیان در قدیم به مرکبات نارنگ و تُرنگ ( نارنگ ترش ) می گفتند امروزه هم در ایران به نوعی از پرتقال نارنگی می گویند. نارنگ و ترنگ از زبان فارسی به ...

لاله: دکتر کزازی در مورد واژه ی " لاله" می نویسد : ( ( لاله ریختی کوتاه شده از" آلاله"، در پهلوی الالگalālag، است. ستاک لال در آن به معنی سرخ است و ...

الف : عسل واژه ی عسل در فارسی از واژه ی ئسل گرفته شده که ئسل خودش از لغت ایرانی azā به معنای صمغ یا شیره گرفته شده که آنرا در لاتین asa میخوانند. آس ...